10,7 miljoen volwassenen hebben hun keuze ingevuld in Donorregister

20 november 2023

Door Suzan

Op 1 januari 2023 hadden 10,7 miljoen mensen van 18 jaar of ouder een eigen keuze ingevuld in het Donorregister. Daarvan gaven 4,8 miljoen mensen expliciet toestemming voor orgaandonatie, en 4,4 miljoen geen toestemming. Bijna 1,5 miljoen mensen hebben vastgelegd dat ze de beslissing overlaten aan nabestaanden of een aangewezen persoon. 3,3 miljoen mensen hadden geen eigen keuze ingevuld in het Donorregister, en staan daardoor geregistreerd als ‘geen bezwaar tegen orgaandonatie’. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS en het Donorregister.

Voor het Donorregister moest tot 2020 expliciet een keuze worden gemaakt over donatie van organen en weefsels na overlijden. Degenen die geen keuze maakten, stonden niet in dit register geregistreerd. In de donorwet van 1 juli 2020 is geregeld dat alle inwoners van Nederland van 18 jaar of ouder, wanneer zij zelf geen keuze vastleggen, in het Donorregister worden opgenomen met de registratie ‘geen bezwaar tegen orgaandonatie’. Zij worden sinds deze wetswijziging als potentiële orgaandonor aangemerkt. Na overlijden bespreekt een arts altijd met familie of nabestaanden wat er in het register staat. Als zij heel zeker weten dat de overledene geen orgaandonor wilde zijn, gaat de orgaandonatie bij ‘ja’ of bij ‘geen bezwaar’ niet door.

Anderhalf keer zoveel volwassenen hebben keuze gemaakt

Vanaf de invoering van de nieuwe donorwet in 2020 geven steeds meer mensen hun keuze over orgaandonatie door. Dit betekent dat zij expliciet toestemming – of juist geen toestemming – geven voor orgaandonatie, of dat een familielid of een aangewezen persoon beslist over eventuele orgaandonatie. Op 1 januari 2020 had – ten tijde van de ‘oude’ donorwet – 49 procent van de bevolking van 18 jaar of ouder een eigen keuze ingevuld in het Donorregister. Op 1 januari 2023 was dat 73 procent.

Bijna 4 op de 10 jongeren nog geen keuze gemaakt

Van alle leeftijdsgroepen ligt het aandeel dat nog geen keuze heeft ingevuld in het Donorregister, en dus geregistreerd staat als ‘geen bezwaar tegen orgaandonatie’, het hoogst onder 18- tot 25-jarigen (38 procent). Van de 25- tot 35-jarigen stond 31 procent met ‘geen bezwaar’ geregistreerd, van de 65-plussers was dit aandeel 15 procent.

Mensen van 25 tot 65 jaar gaven vaker toestemming voor orgaandonatie dan jongeren (18 tot 25 jaar) en 75-plussers. Het aandeel dat geen toestemming gaf, neemt met oplopende leeftijd juist toe.

Geen keuze twee keer zo hoog onder mensen geboren in buitenland

Bijna 40 procent van de volwassenen die in het buitenland geboren zijn en geregistreerd zijn in het Donorregister, had nog geen eigen keuze doorgegeven, en stond dus als ‘geen bezwaar’ geregistreerd in het Donorregister. Dat is bijna twee keer zo veel als onder degenen die zelf, en van wie beide ouders, in Nederland zijn geboren (21 procent).

Bijna 60 procent van de mensen die in Nederland geboren zijn, met twee ouders die in het buitenland geboren zijn, gaf ‘geen toestemming’ voor orgaandonatie. Dit is twee keer zo veel als onder degenen die zelf, en van wie beide ouders, in Nederland geboren zijn, of van wie één ouder in het buitenland geboren is.

Wijzigingen vooral naar ‘geen toestemming’

Mensen kunnen hun keuze in het Donorregister op elk moment veranderen. In de periode van 1 januari 2022 tot 1 januari 2023 hebben ruim 10 duizend volwassenen hun keuze gewijzigd van ‘expliciete toestemming’ naar ‘geen toestemming’. 3 duizend volwassenen hebben hun keuze van ‘geen toestemming’ aangepast naar ‘expliciete toestemming’.
Ruim 20 duizend mensen die nog geen keuze hadden gemaakt kozen in 2022 voor ‘geen toestemming’, bijna 10 duizend voor ‘expliciete toestemming’.

Regionale verschillen

In Goirle, Voerendaal en Stein was het aandeel volwassenen dat een keuze heeft ingevuld in het Donorregister het hoogst (81 procent). De gemeenten met het laagste aandeel waren Diemen en Amsterdam (62 procent).
Het hoogste aandeel mensen dat geen toestemming gaf voor orgaandonatie is te vinden in Neder-Betuwe (42 procent), het laagste in Rozendaal (20 procent). De gemeenten met het hoogste aandeel mensen dat ‘expliciet toestemming’ gaf voor orgaandonatie zijn Oost Gelre (47 procent) en Rozendaal (46 procent), de gemeenten met het laagste aandeel Urk (15 procent) en Neder-Betuwe (22 procent).